WİLSON HASTALIĞI (WH)

1. Metabolik ve genetik bir hastalıktır. Resesif geçer
2. ATP7B deki gen mutasyonu sorumludur.
3. Toplumlarda %0-3- 0.7oranındadır.
4. ATP7B deki mutasyonlar, seruloplazmin isimli proteinin fonksiyonunu bozar. Bunun sonucu da bakırın (CU ) sisteme atılması ve buna bağlı olarak seruloplazmin sentezinin azalmasıdır.
5. Bakır safra ile atılamaz ve karaciğer başta olmak üzere diğer organlarda birikir.1.2. dekadda (ilk 20 yaş)  karaciğer,  3.4 dekadda (20-40 arası) nörolojik bulgular tabloya hakimdir.
6. Bakır gıdalarla alındıktan sonra portal sisteme geçer albuminle birleşip karaciğere gelir, seruloplazmin bakırı bağlayarak safraya atar.  Serulopazmin düşükse bakır karaciğerde birikir. Karaciğerde inflamasyon ve nekroza yol açar.

NÖROLOJİK WH’nın nasıl oluştuğu tam bilinmemektedir. Dolaşıma verilen bakır artınca bakır toksisitesi en çok santral sisnir sistemini etkiler.

KLİNİK BULGULAR: WH da 4 tip klinik bulgu vardır

1. Hepatik bulgular (Karaciğer bulguları)
2. Nörolojik bulgular (Sinir sistemi bulguları)
3. Psikiatrik bulgular
4. Diğer bulgular; Kardiak, pankreatit, hipopparatiroidizm, cilt, sexüel organ tutulumu, böbrek, artrit ve hematolojik

WH da kimyasal defekt doğuştan olduğundan dolayı bakır birikimi doğuştan mevcuttur. Klinik bulgular 5 yaşından önce çıkmaz.

WH’ NIN TANI KRİTERLERİ

1-Serum seruloplazmin 20mg/dl den düşüktür. Seruloplazmin akut faz reaktanı olduğu için 30mg/dl den yüksek değerler WH’ı tanısından uzaklaştırır.

2-24 saatlik idrarda bakır 100mg’ın üstündedir (normali <40 mg ). Hastalığın tanı ve takibi için kullanılır.

3-Karaciğerde kuru bakır ağırlığı >250Mcg/gr dır.

4-Kayser-fleischer (KF) halkası mevcuttur.

5-ATP7B  gen  mutasyon varlığı.

6-Total serum bakırı düşüktür.

7-Serum serbest bakır düzeyi (seruloplazmin e bağlı olmayan )yüksektir. Normali< 15mg/dl ‘dir. WH da >25 mg dl’dir. Tedavide amaç 25’in altına düşürmektir. Tedavinin takibi için kullanılır. Serum serbest bakırı: Bakır-3xseruloplazmin. Seruloplazminin her miligramı 3.15 mg bakır bağlar

D-PENİSİLAMİN YÜKLEME TESTİ (D-penicillamine challenge test) çocuklar için duyarlılığı vardır): 24 saatlik idrar bakır atılımının 100 mg/dl inin altında olduğu durumlarda çocuklarda tanı koyma için uygulanır. 500 mg D-penisilamin verilir. 12 saat sonra idrar toplanmaya başlar 24 saat sonra toplanan idrarda ölçülen idrar bakır miktarı > 1600 mg/dl olması anlamlıdır.

ŞÜPHELİ WİLSON

1-Serum seruloplazmini  <20 mg/dl

2-Anormal karaciğer testleri

3-24 saatte idrar bakırı >40mg

4-KC biyopsisi>250Mcg/gr (+), 50-250 Mcg/gr taşıyıcı

WH’DA TEŞHİS YÖNTEMLERİ VE ÖZEL DURUMLAR

1-Karaciğer tutulumunda ALT, AST yüksekliği hafif artmıştır ve hastalığın şiddetini göstermez.

2-Serum seruloplazmin <20mg/dl olduğu vakalarda KF halkası varsa akla gelmelidir. Seruloplazmin seviyesinin normal olması hastalığı ekarte ettirmez düşüklüğü de her zaman anlamlı olmayabilir.

3-Ürik asid düzeyi düşer.

4-İdrar bakırı yüksektir.(24 saatlik idrarda 100 mg ın üzerinde )

WH da klasik paramatrelerin negatif yada eksik olduğu durumlarda  24 saatlik idrarda bakır atılımı 100 mg ın üzerinde ise  WH ı için anlamlıdır..

Wilson Hastalığında Tedavi

Diyet, D-penisilamin, Trientine, Çinko, B6 vit, Antioksidan tedavi (E vitamini ), KC transplantasyonu, Hepatosit transplantasyonu (hayvan çalışmaları var ), gen tedavisi.

KLİNİK İZLEM –TEDAVİ

1-D-Penisilamin 600 mg/gün(yemekten 1 saat önce ).10 gün sonra 900, 1 ay sonra 1500 mg/gün’e çıkılabilinir

2-Çinko sülfat 3x50 mg/gün

3-VitB6 1x50 mg/gün

4-Bakırdan düşük diyet

TEDAVİYE YANIT ve TAKİP:

Tedavi ile vücudun bakır depoları azalana kadar 24 saatlik idrar testinde bakır düzeyleri yüksek çıkar sonunda kan bakır ve idrar düzeyleri normale döner.

TEDAVİYE YANIT KRİTERLERİ

1-24 saatlik bakır atılımı<100 mg/dl (normali < 40 mg/dl  )

2-Kayser- Fleischer halkasının kaybolması.

3-Nörolojik bulgular geriler.

4-KC iyileşir.

5-Serum serbest bakırı<25mg/dl altına inmesi (ideali <15 mg/dl )

Nörolojik Wilson hastalığın’da UYARI:

Tedaviye başladıktan sonra hastaların %20-50’de nörolojik bulgularda bozulma olur hatta kalıcı olabilir. Dokularda çözülen bakırın önce kana sonra MSS ‘e geçmesine bağlanmaktadır. Bu yüzden hastalar bilgilendirilmeli ve 10-15 gün yatırılarak tedavi edilmelidir.

Wilson hastalığında; Kanda CU düşük, idrarda CU yüksek, kanda seruloplazmin düşük, KC de bakır yüksek.

BAKIR‘A AŞIRI MARUZ KALMA: Kanda CU yüksek, idrarda CU yüksek, kanda SERULOPLAZMİN düşük

BAKIR EKSİKLİĞİ: Kanda CU düşük, idrarda CU düşük, kanda SERULOPLAZMİN düşük

İDRARDA YÜKSEK BAKIR DÜZEYİ BULUNAN DİĞER DURUMLAR

1-PBS

2-Primer sklerozan kolanjit

3-Allegille sendromu

4-Otoimmün hepatit

KANDA SERULOPLAZMİN DÜZEYİNİN DÜŞÜK OLDUĞU DURUMLAR

1-Hipoproteinemi

2-Menkes hastalığı

3-Herediter aseruloplazminemi

4-Protein kaybettiren enteropatiler(özellikle gluten hastalığı )

5-Şiddetli KC yetmezliği

6-Wilson heterozigot taşıyıcılığı

ÖNEMLİ NOT: Ürik asid düzeyi düşük kronik karaciğer hastalığında WİLSON HASTALIĞI akla gelmelidir.